Σύντομη Ιστορική Διαδρομή Ευηνοχωρίου
Το Ευηνοχώρι σαν οικισμός δεν είναι αρχαίος αλλά στην γη του, έχουμε διαχρονική παρουσία του ανθρώπου με σημαντικό πολιτισμό. Εδώ συναντήθηκαν έζησαν, βασίλεψαν και συγκρουστήκαν θεοί, ημίθεοι, ήρωες και αποδείξεις για όλα αυτά είναι τα αξιοσημείωτα μνημεία, Αρχαίας, Ρωμαϊκής, Βυζαντινής, Μεταβυζαντινής, και Νεώτερης εποχής (αρχαίες πόλεις, οχυρά, θέατρα, ιερά, μοναστικά κέντρα, ναοί, σπηλαιώδεις εκκλησίες, τούρκικα οχυρά, κτλ.).
Σ' αυτή την γη επιλέγουν και κτίζουν την 2ο χιλιετία π.Χ, το Βασίλειο των Αιτωλών την Καλυδώνα.
Μια πόλη που ακμάζει είναι το θρησκευτικό κέντρο των Αιτωλών και έχει κοινή ιστορική και θρησκευτική παράδοση με τις άλλες σπουδαίες Ελληνικές πόλεις.
Έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, έστειλε ναυτική δύναμη στην Τροία, στρατό που νίκησαν τους Γαλάτες το 279 π.Χ., διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην Αιτωλική συμπολιτεία σαν κυρίαρχη πόλη και το 84 π.Χ. ο Καλυδώνιος Νικίας τιμάται από την Αιτωλική συμπολιτεία για την ανδρεία του.
Επίσης πολλοί Καλυδώνιοι φτάνουν στο αξίωμα του Στρατηγού (Αιτωλάρχη), όπου ήταν ο Ανώτατος Άρχων του Αιτωλικού Κράτους.
Τέλος οι μύθοι της διαπλέκονταν με τους άλλους ελληνικούς μύθους και ακτινοβολούν παγκόσμια μέχρι σήμερα. Ο μύθος του Μελέαγρου και του Kαλυδώνιου κάπρου , ο αγώνας του Ηρακλή με τον ποταμό Αχελώο για την Δηιάνειρα, ο θάνατος του Κένταυρου Νέσσου, ο Οινέας με τον Στάφυλο και ο θάνατος του Ευήνου βασιλιά.
Επιπλέον, η πεδιάδα της Καλυδώνας (σημερινή πεδιάδα Ευηνοχωρίου) από εκείνα τα χρόνια ήταν εύφορη, τα στοιχεία μας αποδεικνύουν ότι η περιοχή είχε όλες τις προϋποθέσεις για να είναι επίκεντρο ενδιαφέροντος και οικονομικής εκμετάλλευσης σε όλες της χρονικές περιόδους .
Είχε όλες της προϋποθέσεις για την μόνιμη εγκατάσταση του ανθρώπου, σχεδόν σε όλες τις ιστορικές περιόδους , διότι υπήρχαν όλες της συνθήκες διαβίωσης, μπορούσε να καλλιεργήσει τον κάμπο, να αναπτύξει την κτηνοτροφία ,να ψαρέψει από τον ποταμό και από την θάλασσα και να έχει εύκολη μετακίνηση από τις θαλάσσιες οδούς, διότι η ενδοχώρα είχε δύσκολη διάβαση.
Και από τα ευρήματα που έχουν βρεθεί μετά από ανασκαφές στην Αρχαία Καλυδώνα, στις όχθεις του Εύηνου και στην ευρύτερη περιοχή του Όρους Βαράσοβα. είναι βέβαιο ότι υπάρχει ανθρωπινή παρουσία τουλάχιστον από την Μέση Παλαιολιθική εποχή (100.000-40.000 π.Χ.).
Όμως επίσημα, η γέννηση του οικισμού είναι το 1668 και αναφέρεται ως Μποχώρι, σε έγγραφα από τον Τουρκου περιηγητή ΕΒΛΙΑ ΤΣΕΛΕΜΠΗ. Ήταν μια σημαντική κωμόπολη όπου παράγαγε το καλύτερο μετάξι και ανωτέρας ποιότητας κρασί και σταφίδες όπου γινόταν εξαγωγή στην Ευρώπη.
Στην περίοδο της επανάστασης η περιοχή του Μεσολογγίου αποτελούσε στρατηγικό κομβικό σημείο για την επανάσταση και το έλεγαν «κλειδί της Ρούμελης και κολώνα του Μωριά». Όμως και το Μποχώρι ήταν σημαντικό για τον αγώνα .
Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος σε έγγραφο που έστειλε στις 10 Οκτώβριου 1822 στους Μεσολογγίτες αναφέρει τα εξής : « Ότι τώρα ήλθα εδώ εις Δερβέκισταν , ως μέρος κεντρικώτερον , διότι ημπορώ να αποκριθώ και με το Δουγρί και με το Μποχώρι , και αν αποκλεισθούν εις τες χώρες , να στείλω ιμδάτι. Αλλά δια να γίνουν αυτά όλα , πρέπει να μην είμαι μόνος και να έλθουν μερικοί από αυτού εδώ.»
Η γεωγραφική θέση του Μποχωριού ήταν σημαντική, διότι ήταν το προπύργιο του Μεσολογγίου από την ανατολική πλευρά. Ήταν στο σταυροδρόμι που είχαν οι Έλληνες από και προς Πελοπόννησο και από και προς την Στερεά Ελλάδα για μεταφορά στρατευμάτων, εφοδίων για τον αγώνα στην Δυτική Ελλάδα και για της πολιορκίες του Μεσολογγίου και έχοντας ελεύθερο το Μποχώρι μπορούσαν και αντιμετώπιζαν τους Τούρκους.
Επίσης ο κάμπος του Μποχωριού ήταν η μεγαλύτερη οικονομική πηγή της περιοχής για τον αγώνα. Υπήρχαν μεγάλα έσοδα από τον κάμπο που ήταν στην δικαιοδοσία του Μποχωριού, από τα κρατικά χωράφια και από το αλάτι της Μαύρης Αλυκής που όλα έβγαιναν στην δημοπρασία, και τα έσοδα πήγαιναν στον αγώνα.
Έτσι στον κάμπο του Μποχωριού έγιναν πολλές μάχες για ποιος θα έχει τον έλεγχό του και στο Μποχώρι οι τούρκοι στην δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου έφτιαξαν στρατόπεδα, αποθήκες και νοσοκομείο για τα στρατεύματά τους .
Έτσι το Μποχώρι είχε κοινή μοίρα με το Μεσολόγγι και έπεσε πρώτο στα χέρια των Τούρκων και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μην υπάρχει επικοινωνία από την ανατολική πλευρά και σιγά σιγά οι τούρκοι δημιούργησαν ασφυκτικό κλοιό στο Μεσολόγγι.
Αρκετοί κάτοικοί του αιχμαλωτίστηκαν, ενώ άλλοι κατέφυγαν στο Μεσολόγγι και πολέμησαν όπου παρά πολλοί έχασαν την ζωή τους.
Μια από τις πολλές ιστορικές μαρτυρίες για το Μποχώρι για στην περίοδο της επανάστασης μας αναφέρει:
Στις 25 Οκτώβριου 1822 ξεκινά η πρώτη πολιορκία της πόλης από τους Τούρκους και τους Μωαμεθανούς Αλβανούς με πασάδες τους Ρεσίτ Πασά ή Κιουταχή και Ομέρ Πασά Βρυώνη αλλά νωρίτερα στις 21 Οκτώβριου οι τουρκικές δυνάμεις
« αφίχθησαν εντος του Μεσολογγίου την 21 Οκτωβρίου μη υπαρχούσης αντιστάσεως επροχώρησαν αυθημερόν εις το Μποχώρι και τον Γαλατάν ήρπασαν τας εκεί τροφάς των ελλήνων ηχμαλώτισαν γυναίκας τινάς και παιδία , την 25 επανήλθαν προ του Μεσολογγίου και εστάθμεσαν. Ο στρατός του Βρυώνη ανήρχετο εις 7-8 χιλιάδες, ο δε του Κιουταχή ήτο περί τάς 3000. Όλοι ήσαν αλβανοί. »
Στις 2 Μάιου 1829 έχουμε την ανάκτηση του Μεσολογγίου και το χωριό μας είναι από τα πρώτα σημεία κατοίκησης Ελλήνων και όταν δημιουργούνται οι πρώτοι δήμοι (1835), υπάγεται διοικητικά στο δήμο Μεσολογγίου με το όνομα Βοχώρι (ο δήμος Μεσολογγίου απαρτιζόταν από το Μεσολόγγι, Βοχώρι, Κουδούνι, Ρέτζοβα) .
Το Ευηνοχώρι είναι αναπόσπαστο κομμάτι του δήμου Μεσολογγίου και το 1912 έχουμε την απόσπαση του χωριού μας από τον Δήμο Μεσολογγίου όπου και δημιουργείται η αυτόνομη κοινότητα ΕΥΗΝΟΧΩΡΙΟΥ με τους οικισμούς, Ευηνοχώρι, Άγιο Γεώργιο, Κουτσοχέρι, Γύρου και Παληόστανον (Εφημ. Κυβερ. 31 Αυγουστου 1912).
Το 1997 με τον Νόμο Καποδίστρια το Ευηνοχώρι εντάσσεται σαν Δημοτικό Διαμέρισμα στον Δήμου Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου.
Το Ευηνοχώρι με τον φυσικό πλούτο που διαθέτει από τον κάμπο του, έχει σαν αποτέλεσμα να είναι επίκεντρο ενδιαφέροντος και οικονομικής εκμετάλλευσης σε όλες της χρονικές περιόδους και διαδραματίζει και σπουδαιότατο ρόλο στην ενδυνάμωση-ανάπτυξη της πόλης του Μεσολογγίου.