Η Ηρωική Έξοδος των Ελεύθερων Πολιορκημένων είναι ίσως η κορυφαία και η πιο συγκινητική στιγμή του Ελληνικού Αγώνα το 1821 και εντάχτηκε στα μεγαλύτερα Ελληνικά και Ευρωπαϊκά γεγονότα, εκείνης της εποχής.
Οι υπερασπιστές του Μεσολογγίου ονομαστήκαν Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, διότι στάθηκαν ακλόνητοι στις αρχές τους, με απαράμιλλο θάρρος υπεράσπιζαν την πατρίδα τους και το σπίτι τους και υπέμειναν με αλύγιστη καρτερία την στιγμή της λευτεριάς. Όμως τη λευτεριά τους έμελε να την κερδίσουν κάνοντας την έξοδο του Μεσολογγίου και έγραψαν με το αίμα τους την πιο λαμπρή σελίδα όχι μόνο για το Μεσολόγγι αλλά και για όλο το Ελληνικό Έθνος.
Όταν 12.000 ψυχές μετά από 12 μήνες συνεχούς πολιορκίας είδαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα να χάνονται και όσοι ακόμη ζούσαν να τρέφονται με τα πιο σιχαμερά ζώα της γης, να πίνουν νερό με αλάτι και αίμα και με χωρίς καμία ελπίδα πια πήραν την μεγάλη απόφαση για να κάνουν Έξοδο στις 10 Απρίλιου 1826.
Ότι δεν κατάφεραν τ' ασκέρια του Κιουταχή και του Ιμπραήμ τα πέτυχε η δυσβάστακτη πείνα. Η πείνα που κανείς αντρειωμένος δεν κατάφερε να νικήσει. Όμως και σε αυτήν την δύσκολη στιγμή δεν έχασαν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δεν απαρνήθηκαν τις αρχές τους και ούτε σκέφτηκαν να παραδοθούν, παρά προτίμησαν να θυσιαστούν εις το όνομα της ελευθερίας που τόσο προσδοκούσαν. Η απάντηση τους προς τους τούρκους για παράδοση ήταν:
«ΤΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΚΡΕΜΑΣΜΕΝΑ
ΣΤΙΣ ΜΠΟΥΚΕΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΩΝ .
ΕΛΑΤΕ ΝΑ ΤΑ ΠΑΡΕΤΕ.»
Πραγματικά σπάνια συναντά κανείς στις σελίδες της ιστορίας παραπλήσια δείγματα παρόμοιας υπεράνθρωπης ψυχικής αντοχής. Η πτώση του Μεσολογγίου και η αυτοθυσία των Ελεύθερων Πολιορκημένων έγινε παράδειγμα λευτεριάς, αντίστασης και ο Φάρος που αφύπνισε όλους τους πνευματικούς και φιλελεύθερους ανθρώπους σε ολόκληρη την Ευρώπη.